ნანა ფრუიძე

ფილოლოგიის დოქტორი

საქართველოს  უნივერსიტეტი

ასოცირებული პროფესორი

თბილისი, საქართველო

Orcid: 0009-0003-0358-2974  

Nan.pruidze@ug.edu.ge

აკაკი წერეთელი რაფიელ ერისთავის ღვაწლის შესახებ

აკაკი წერეთელი რაფიელ ერისთავს 60-იანი წლების მოღვაწეთა გუნდის ერთ-ერთ გამორჩეულ წევრად მიიჩნევდა. პოეტის აზრით, ეს „დიდი მარტოხელობის დრო“ იყო; დრო, როცა „სამკალი ფრიად არს, ხოლო მუშაკნი – მცირე“. რაფიელ ერისთავი აკაკის განსაკუთრებულ პატივისცემას იმსახურებს თავისი შეუპოვრობისა და პრინციპულობის გამო.  პოეტის დაკვირვებით, რაფიელთან ერთად ბევრი გამოვიდა სამოღვაწეო ასპარეზზე, მაგრამ უმეტესობა ნელ-ნელა ჩამოსცილდა ამხანაგებს, რადგან საქვეყნოს პირად კეთილდღეობაზე ზრუნვა არჩიეს.

რაფიელ ერისთავის, როგორც  საზოგადო მოღვაწის საქმიანობას სათანადოდ დანახულად და დაფასებულად  არ მიიჩნევდა აკაკი.  მართალია, ზუგდიდში მაზრის უფროსობისა და ქუთაისში მომრიგებელ მოსამართლედ მუშაობის პერიოდში მან ბევრს დაამახსოვრა თავი, მაგრამ არასდროს ყოფილა ხაზგასმული მისი დამსახურება არც ხელისუფლების და არც საზოგადოების მხრიდან; 

ნიშანდობლივად მიაჩნია აკაკის, რომ რაფიელი ქართული თეატრის ასაღორძინებლად ენერგიულად იღვწოდა: პიესებსაც წერდა, სცენაზეც თამაშობდა. რეჟისორობდა, სუფლიორობდა. ერთი სიტყვით, არავითარ საქმეს არ უკადრისობდა, რადგან  იცოდა, თეატრი იყო იმგვარი ადგილი, სადაც „ხალხი იმოძღვრება და იწვრთნება“.  რაკი მუდმივი თეატრი არ არსებობდა, სწორედ სცენისმოყვარეთა შრომასა და გულმოდგინებაზე იყო დამოკიდებული, შედგებოდა თუ არა ქართული წარმოდგენა და მიიღებდა თუ არა საზოგადოება სულიერ საზრდოს.

აკაკი წერეთლი ზრუნავდა, რომ რაფიელ ერისთავის შესანიშნავი თხზულებები და თარგმანები მკითხველამდე მისულიყო: „ერთი  მწერლის მეტი არ გვეგულება, რომ თავის სამშობლო ქვეყანა იცოდეს იმ  გვარის ცოდნით, რომელიც ზემოთ ვთქვით და გადარჯულებულად არ სწერდეს. ეს მწერალი არის თ. რაფიელ ერისთავი და საჭიროა, რომ მის ნაწერებს  ყურადღება მიექცეს. სხვათა შორის, იმას აქვს კრილოვის ზღაპრები და ცოდვა რა არის, რომ ის ასე ხელ-ნაწერათ რჩებოდეს და ობროდობროები კი იბეჭდებოდეს, როგორც სახალხო რამ?“ სხვათა შორის, აკაკის ამ შენიშვნის გამოქვეყნებიდან მალევე გამოსცა გრ. ჩარკვიანმა რაფიელის მიერ თარგმნილი კრილოვის იგავ-არაკები, რაც ქართველი მკითხველისათვის მართლაც ძვირფასი შენაძენი იყო. 

აკაკი რაფიელ ერისთავს ფუტკარს ადარებს, რომელიც მუხლჩაუხრელად შრომობს, რომ „სიწმინდით შეაზავოს საქვეყნო ძღვენი“. ამიტომ იყო, რომ მოუწოდებდა სრულიად საქართველოს: „ორ-მოც-და-ათი წელიწადია, რაც გამოსულა სალიტერატურო ასპარეზზე ჩვენი საყვარელი მოხუცი, პატიოსანი მოღვაწე თ. რაფაელ ერისთავი და დიდი უმადურობა იქნება ჩვენგან მის შესახებ გულ-მავიწყობა და ჩვეულებრივი დაუდევრობა“. საბედნიეროდ, ეს მოწოდება უპასუხოდ არ დარჩა და 1895 წლის 22 ოქტომბერს გაიმართა რ. ერისთავის სამწერლო-საზოგადოებრივი მოღვაწეობის ორმოცდაათი წლისთავისადმი მიძღვნილი იუბილე.

აკაკი წერეთლისა და რაფიელ ერისთავის ურთიერთობა შესანიშნავი მაგალითი იმისა, თუ როგორი დამოკიდებულება უნდა ჰქონდეთ  ერთმანეთს მიმართ საქვეყნო სამსახურში მდგარ ადამიანებს. 

 

საკვანძო სიტყვები: რაფიელ ერისთავი, აკაკი წერეთელი, მხატვრული შემოქმედება, საზოგადო მოღვაწეობა.