ომიკო ეჯიბია
ისტორიის დოქტორი
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
ასისტენტ-პროფესორი
თბილისი, საქართველო
ომიკო ეჯიბია
ისტორიის დოქტორი
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
ასისტენტ-პროფესორი
თბილისი, საქართველო
სიტყვების „ტერორიზმი და ტერორისტის“ არასწორი მიმართებებისა და გამოყენების შესახებ თანამედროვე მსოფლიოში - მიზეზები და მიზნები
(მაგალითები მსოფლიოდან და საქართველოდან)
აბსტრაქტი
21-ე საუკუნეში ტერორიზმი მსოფლიოს უმნიშვნელოვანეს გამოწვევად რჩება. ტექნოლოგიების განვითარებამ და გლობალიზაციის პროცესებმა, დამატებით წარმოშვეს რადიკალიზაციის ისეთი ფორმები როგორებიცაა კიბერ-ტერორიზმი და ნარკო-ტერორიზმი. თუმცაღა, პოლიტიკურ, ინდივიდუალურ და ფანატიკურ ტერორისტულ ორგანიზაციებსა და აქტებს დღემდე წამყვანი ადგილი უკავიათ დანაშაულის ამ სფეროში.
ტერორიზმი და ტერორისტული ორგანიზაციები განსაკუთრებული ყურადღების ქვეშ მოექცა, 2013 წელს მსოფლიო ასპარეზზე, „ტერორისტული სახელმწიფოს“ ISIL (ISIS)-ს გამოჩენის შედეგად. მას შემდეგ, რაც ამ ორგანიზაციის კონტროლი დამყარდა სირიისა და ერაყის ტერიტორიების ნაწილზე, მისმა ლიდერმა აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადიმ სახელმწიფოს შექმნის შესახებ გამოაცხადა (ISIL), რაც უპრეცენდენტო შემთხვევა იყო. ოცდამეერთე საუკუნის მეორე ათწლეულში კი სიტყვები „ტერორიზმი და ტერორისტი“ პოლიტიკოსებისა თუ მედია სივრცეში ერთ-ერთი ყველაზე ხშირად გამოყენებული და ყველაზე ხშირად ნახსენები ტერმინი იყო. შესაბამისად საკითხის შესწავლა მეტად აქტუალურია როგორც საქართველოს ისე გლობალურ კონტექსტში.
მე-18 საუკუნიდან მოყოლებული ტერმინებმა ,,ტერორიზმი და ტერორისტი’’ რამდენჯერმე შეიცვალა თუ განაახლა თავისი მნიშვნელობა. მაგ. საფრანგეთის დიდი რევოლუციის პერიოდში „ტერორისტი“ ასოცირდებოდა პარტიზანთან, ხელისუფლების წინააღმდეგ მებრძოლ სუბიექტებთან, ხოლო ,,ტერორიზმი’’ კი სახელმწიფო ტერორისა და ძალმომრეობის სინონიმი იყო. მე-20 საუკუნის 20-იან წლებში მაგ. აშშ-ში, ვაშინგტონ პოსტსა და ჩიკაგო ტრიბუნში ვხვდებით სტატიების სათაურებს, რომელთა მიხედვითაც ,,ტერორისტი და ტერორიზმი’’ განგსტერებთან და ქუჩის ბანდებთან იყო ასოცირებული. თანამედროვე მნიშვნელობით სიტყვების ,,ტერორისტი და ტერორიზმი’’ დამკვიდრება კი მე-20 საუკუნის 70-იანი წლებიდან იწყება და ძირითადად, პოლიტიკურ შინაარსის მატარებელია (გარდა კერძო, სუბიექტური შემთხვევებისა).
2001 წლიდან მოყოლებული ტერორისტული აქტები უმწვავეს გამოწვევად დადგა ცივილიზებული მსოფლიოსთვის. გაიზარდა ტერორისტების მოქმედების სივრცე, მოქმედებათა სფეროები, მეთოდები თუ ტერორისტთა ოდენობა. პარალელურად, არა-ერთი ფაქტი თუ მოვლენა, მსოფლიოს გარშემო, დასახელებულ იქნა ტერორისტულ აქტად საჯარო თუ მედია სივრცეში, რომლებსაც ასეთი კვალიფიკაცია ან თავიდანვე არ ჰქონდა ან შემდგომში არ მიუღია (მაგ. მუამარ კადაფის საჯარო გამოსვლები და ინტერვიუები 2011 წელს; პრეზიდენტ პოროშენკოს საინაუგურაციო სიტყვა 2014 წელს; 2020 წელს ზუგდიდში, საქართველოს ბანკზე თავდასხმა და სხვ.).
ნაშრომის მიზანია, თანამედროვე პერიოდში მომხდარ მოვლენებსა და მათ შეფასებებზე დაყრდნობით, წარმოაჩინოს სიტყვების ,,ტერორიზმი და ტერორისტის’’ არასწორი მიმართებებისა და გამოყენების შემთხვევები. ფაქტობრივი, იურიდიულ-სამართლებრივი თუ პოლიტიკური არგუმენტაცია ამ სიტყვების გამოყენების მცდარობისა კონკრეტულ მოვლენებთან მიმართებაში. ასევე, ახსნა დაშვებული შეცდომების მიზეზების და მიზნების კერძო მაგალითების (ქეისების) მიხედვით. დამატებით, სიტყვების „ტერორიზმი და ტერორისტის“ ფართო და ვიწრო მნიშვნელობებით გამოყენების სავარაუდო მიზნები.
საკვანძო სიტყვები: ტერორიზმის; ტერორისტის; ტერორიზმი და თანამედროვე მსოფლიო; ბრალდება: ტერორიზმი და ტერორისტი.