ჰასმიკ ჰარუთუნიანი
ფილოლოგიის დოქტორი
მეცნიერი
სომხეთის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტი, შირაქის არმენოლოგიური კვლევების ცენტრი
გიუმრი, სომხეთი
ORCID: 0000-0003-0032-5123
hasmikhar@mail.ru
ჰასმიკ მათიკიანი
მხატვრულ-სასწავლო მეცნიერებების დოქტორი
უფროსი მეცნიერი
სომხეთის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტი, შირაქის არმენოლოგიური კვლევების ცენტრი
გიუმრი, სომხეთი
hasvrej@mail.ru
ლინგვო-ფოლკლორისტული ანალიზი სომხურ და ქართულ ზღაპრებში არსებული სიმღერების შესახებ (ჟანრებსშორისი ინტერპენეტრაცია)
ზღაპრებში სიმღერების ჩართვა წარმოადგენს ინტერგენერული შეღწევის გამორჩეულ ფორმას, სადაც ლირიკული ან მუსიკალური რეჟიმი იჭრება ნარატივულ სტრუქტურაში და გარდაქმნის მას. სიმღერები არა მხოლოდ თან ახლავს ამბავს, არამედ აღწევს ზღაპრის ქსოვილში, შემოაქვს ლირიკული ელემენტები, როგორიცაა რიტმი, გამეორება და ემოციური გამძაფრება, რომლებიც არღვევენ და ამდიდრებენ ზღაპრის ტექსტს. ამგვარი შეღწევის მეშვეობით, სიმღერები ფუნქციონირებენ არა მხოლოდ როგორც გამომხატველი ინტერლუდიები, არამედ როგორც ნარატივის მნიშვნელოვანი კომპონენტები, რომლებიც აყალიბებენ პერსონაჟების განვითარებას, წინ წასწევენ სიუჟეტს და აძლიერებენ თემატურ მოტივებს. ამ პროცესში ისინი ავლებენ ჟანრულ საზღვრებს და აერთიანებენ პოეზიის ფორმას პროზაულ თხრობაში, ქმნიან ჰიბრიდულ სათქმელ გამოცდილებას. ეს ნაშრომი განიხილავს სიმღერების როლს სომხურ და ქართულ ზღაპრებში, იკვლევს მათ მაგიურ და ემოციურ მნიშვნელობას, ისევე როგორც მათ ფუნქციას ნარატიული სტრუქტურის არსებულ ნაწილად. ჩვენი ანალიზი აჩვენებს, რომ ქართულ და სომხურ ზღაპრებში სიმღერები არ არის მხოლოდ დეკორატიული ან ემოციური ელემენტები. პირიქით, ისინი ასრულებენ მრავალმხრივ ფუნქციას როგორც მაგიური მოწოდებები, ასევე თხრობის ინსტრუმენტები. ამ შედარებით კვლევაში ვხედავთ, რომ სიმღერები ქართულ და სომხურ ზღაპრებში წარმოადგენს საკვანძო ელემენტებს როგორც ფოლკლორის სულიერ, ასევე თხრობად განზომილებაში. ეს სიმღერები არის კულტურული თვითგამოხატვის ფორმა, რომელიც ეხმარება პერსონაჟთა სულიერი, მაგიური და ემოციური სამყაროს შენახვასა და გადაცემაში.
საკვანძო სიტყვები: სიმღერა, ფუნქცია, ტექსტი, საქართველო, სომხეთი, გმირი, სტილისტიკა.