ნარი ჩხაბერიძე

ნარი ჩხაბერიძე

საქართველოს ბიზანტინოლოგთა ეროვნული კომიტეტის წევრი

თბილისი, საქართველო

chkhaberidzenari@gmail.com,

ORCID: 0009-0001-7011-4818

გნოსეოლოგიის სიკეთესთან მიმართების საღვთისმეტყველო და ფილოსოფიური ასპექტები

აბსტრაქტი

            საკონფერენციო მოხსენება ეხება  გნოსეოლოგიის სიკეთესთან მიმართებით მიმოხილვას ფილოსოფიური და საღვთისმეტყველო თვალსაზრისებით. გნოსეოლოგია, როგორც ცოდნის შესაძლებლობებისა და მისი სინამდვილესთან შესაბამისობის საკითხის შემსწავლელი ფილოსოფიური თეორია, აყენებს მოთხოვნას: „შეიცან თავი შენი“, რათა გაიგო, რა შეგიძლია, რა იცი, და ამით მოუწოდებ საკუთარ თავს ახალი ცოდნის შემეცნებისკენ. ამის მოთხოვნილება  შესაქმიდანვე დაჰყვა ადამიანს, როგორც შემოქმედის მსგავსსა და ხატს, თუმცა, ადამიანის სურვილი, თავისი შემოქმედის მსგავსად ყოვლისმცოდნე გამხდარიყო, იმთავითვე უპირობო მარცხისთვის იყო განწირული. მიუხედავად ამისა, დღემდე, შემეცნების ობიექტის შემეცნებას მიმართავს - შემეცნების სუბიექტი. ის არის პიროვნება, რომელიც შემეცნებას მიმართავს ტრანსცედენტურ (თავის გარეთ), და იმანენტურ (თავის შიგნით) სინამდვილეში. ადამიანს ღვთისადმი მსგავსება აძლევს შესაძლებლობას, რომ ისწრაფოდეს უფლის შეცნობისაკენ, რასაც გარკვეულწილად მაინც უნდა აღწევდეს. სწორედ ამისათვის ებოძა თავისუფალი არჩევანის უფლებით დაჯილდოებულ ადამიანს გონება.

დღეს, კულტურულ, განვითარებულ საზოგადოებაში, კაცობრიობის მიერ ეპოქათა შესაბამისად ათვისებული ცოდნის ცოდნაზე მოთხოვნები, დაახლოებით ისევე სავალდებულოა, როგორც ზნეობრიობაზე, სინდისიერებასა და ნებისმიერ სიკეთეზე. უცოდინრობა და გაუნათლებლობა კი, თითქმის, ისევე სირცხვილად არის მიჩნეული ადამიანისათვის, როგორც სხვა რაიმე ღირსების დამამცირებელი და უკეთური საქციელი. ამის მიუხედავად, კაცობრიობა, მაინც ცოდნის სინათლისა და უცოდინრობის სიბნელეს შორის ჭიდილში აგრძელებს თავის არსებობის ისტორიას.

ცოდნის უპირატესობაზე მიგვითითებს და გვასწავლის, ჯერ კიდევ ბიბლიური ძველი აღთქმიდან, სოლომონ მეფის მიერ სიბრძნის არჩევანი სხვა ყველა ამქვეყნიური სიკეთეების საპირწონედ. შემდეგშიც ფილოსოფოსთა მიერ სიბრძნის სიყვარულმა გაჭრა გზა ჭეშმარიტებისაკენ და შესაძლებელი გახადა კაცობრიობის აზროვნების წინსვლა უმაღლესი ჭეშმარიტების - ქრისტიანული მოძღვრების შესამეცნებლად. ცოდნა, რომელიც სინამდვილეში ბიბლიურად უკვე უნდა ჰქონოდათ ქრისტეს ჯვარმცმელებს, ვერ მიეცათ, რადგან მცდარ ცოდნაში გაკერპებით თავდაჯერებულობის შედეგად, მათ, საკუთარი ნებით ჩაუკეტეს კარი ჭეშმარიტების მიღების შესაძლებლობას.

ამგვარად გაუგუნურებულნი იქამდე მივიდნენ, რომ ჯვარს აცვეს ჭეშმარიტი ღმერთკაცი, მაშინ, როცა ეგონათ, რომ ჭეშმარიტებას იცავდნენ. რამდენიმე საუკუნით ადრე ასევე სიკვდილით დასაჯეს ფილოსოფიის მამამთავარი - სოკრატეც. არადა, საკმარისი იყო ათი მცნების ჭეშმარიტი პრინციპებით ემოქმედათ და, რაც არ უნდა სისასტიკის ვნებით შეპყრობილები ყოფილიყვნენ, მკვლელებად და ჯვარმცმელებად მაინც არ უნდა ქცეულიყვნენ. ქრისტემ, მამის წინაშე ჯვარმცმელებისთვის პატიების თხოვნისას, მათს გასამართლებლად უცოდინარობა დაასახელა. გამოდის, ქრისტეს მოსვლამდე, კაცობრიობამ, მიუხედავად სიბრძნის ძიების მრავალმხრივი მცდელობისა, ერთი იმდენიც ვერ შეიმეცნა, რომ თავად ღმერთის მკვლელები არ გამხდარიყვნენ. სწორედ უცოდინრობით ხდებიან ჯვარმცმელები იმ ღმერთისა, რომელმაც მოიტანა ცოდნა უმაღლესი სიკეთისა.

საკითხის ამგვარი ფილოსოფიურ-საღვთისმეტყველო ასპექტების თანმიმდევრული მიმოხილვით შევეცადეთ ზოგად ანალიზს, ჩვენს საკონფერენციო მოხსენებაში, გნოსეოლოგიური შესაძლებლობებისა და მისი სინამდვილის კაცობრიობის განვითარების ისტორიაში გავრცობის საქმეში.

 

საკვანძო სიტყვები: ცოდნა, სიკეთე, ბიბლია, ფილოსოფია.