ნანა შავთვალაძე
ფილოლოგიის დოქტორი
საქართველოს უნივერსიტეტი
პროფესორი, ქართული ფილოლოგიის დეპარტამენტის უფროსი
თბილისი, საქართველო
ნანა შავთვალაძე
ფილოლოგიის დოქტორი
საქართველოს უნივერსიტეტი
პროფესორი, ქართული ფილოლოგიის დეპარტამენტის უფროსი
თბილისი, საქართველო
ქართულის, როგორც უცხო ენის, სწავლების ბ2 დონისთვის
საჭირო მოთხოვნები და აღწერილობა
ენის შესწავლა და შემდგომ მისი განვითარება საკმაოდ რთული პრიცესია. უმნიშვნელოვანეს როლს თამაშობს გარემო. ენის, როგორც უცხო ენის შესწავლის ფუნქცია გააქტირუებულია მსოფლიოში, რადგან საჭიროება და სურვილი უდიდესია. შემსწავლელი როდესაც უკვე ბ2 დონეზე გადადის, ენობრივად უკვე ბევრი საკითხი დაძლეული აქვს. მას შეუძლია შედარებით უფრო მაღალ დონეზე კომუნიკაცია, შეუძლია გაიგოს საუბარი, როდესაც ელაპარაკებიან ნელა და გარკვევით ყოველდღიურ საკითხებზე, თუმცა ზოგ შემთხვევაში მან შეიძლება სთხოვოს მოსაუბრეს, გაუმეოროს ნათქვამი ან განუმარტოს ესა თუ ის სიტყვა. შემსწავლელს შეუძლია სრულყოფილად გაიგოს ისეთი მარტივი ტექსტი, რომელიც შეიცავს ფაქტობრივ მასალას მისთვის საინტერესო თემაზე. მას შეუძლია წინასწარი მომზადების გარეშეც ჩაერთოს ისეთ საუბარში, რომელიც ყოველდღიურობის თემებსა და მისი პირადი ინტერესის სფეროს ეხება და და გამოთქვას საკუთარი აზრი.
თუ უკვე შემსწავლელი ინიშნავს კიდეც საუბრისას ინფორმაციას და თანმიმდევრულად აყალიბებს წერილობით საკუთარ აზრს, მაშინ ის მზადაა დაიწყოს და შეისწავლოს ბ2 დონე. აღარ ვორჭოფობთ, რომ ოთხი უნარია განმაპირობებელი ენის სრულყოფილად შესასწავლად; ამ ოთხი უნარიდან სწავლებისას წინ ყოველთვის მოდის კომუნიკაციური უნარი - ის მაინც უპირატესია, რადგან ენა ადამიანთა შორის ურთიერთობის დასამყარებლად, სოციალური გარემოს შესაქმნელად უმნიშვნელოვანესია.
ენათა დონეები, როგორც ვიცით, ენების საერთო ევროპული ჩარჩოს (CEFR-Common European Framework Reference) მიხედვითაა დადგენილი. საკითხი დგება არის თუ არა ერთი და იგივე მიმართება ამ შესასწავლ დონეზე და თუ არა - რა განსხვავებაა. რათქმა უნდა, უფრო იოლად მიდის საქმე, როცა ლატინური ენიდან შექმნილ ენებზეა საუბარი. კონსტრუქცია ერთი არ არის, მაგრამ მსგავსია. სულ სხვაა სიტუაცია სლავურ ენებსა და იბერიულ-კავკასიურ ენათა ჯგუფთა შემავალ ენებში.
ენების საერთო ევროპული ჩარჩოს (CEFR) მიხედვით ბ2 დონე საკმაოდ მნიშვნელოვანი დონეა. ამ დონეზე ადამიანს უჩნდება აზრი, რომ ფლობს ენას, ესმის, კომუნიკაციას ამყარებს, პრობლემას ჭრის, კონტაქტობს, თუმცა ყველაზე კარგად მაინც თავად ხვდება, რომ ენის სრულყოფისთვის და დეტალების გასაგებად მეტი გზა აქვს დარჩენილი.
ამ დონეზე როცა გვყავს სტუდენტები ჩვენს საგანმანათლებლო ცენტრში, ბუნებრივია, ჩვენც, შემდგენლებსა და მომხმარებლებსაც, გვაინტერესებს არსებული გამოცდილება. გასაგებია, რომ სტუდენტმა B2 დონეზე დამტკიცებული დონეების მიხედვით უნდა შეძლოს ბევრი რამ.
B2 ზღვრული განვითარებული დონეა. ამ დონეზე შემსწავლელს თავისუფლად შეუძლია: კომუნიკაციის დამყარება; ბუნებრივი, ძალდაუტანებელი საუბრის წარმართვა; დაწვრილებით გაგება ყველაფერი იმისა, რასაც სალიტერატურო ენით ეუბნებიან, თუნდაც ქუჩის ხმაური უშლიდეს ხელს ან რაიმე სხვა გარემოება. ენის ცოდნის ამ საფეხურზე შემსწავლელს შეუძლია გაუგებრობის გამომწვევი შეცდომების გასწორება, მას უვითარდება არგუმენტირებული დისკუსიისა და საქმიანი საუბრის წარმართვის ჩვევები.
რა თქმა უნდა, ოთხივე უნარი უნდა იყოს შესაბამისად გააქტიურებული. მოსმენისას შემსწავლელმა უნდა შეძლოს ქართული სალიტერტურო ენის ნორმების დაცვით წარმართული სასაუბრო მეტყველების გაგება ნაცნობ და უცნობ თემებზე როგორც პირად, ასევე საზოგადოებრივ სხვადასხვა სფეროში ურთიერთობისას. შემსწავლელს შეუძლია ძირითადად ყველაფერი გაიგოს აქტუალურ თემებზე სალიტერატურო ენით გადმოცემული სატელევიზიო რეპორტაჟებიდანაც.
საკვანძო სიტყვები: ქართული ენა; ქართულის, როგორც უცხო ენის, სწავლა-სწავლება, ენების საერთო ევროპული ჩარჩო, ენის სწავლების სტანდარტი,