მარინა ქავთარაძე

ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორი

ვანო სარაჯიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორია

პროფესორი

თბილისი, საქართველო

ORCID: 0009-0005-4313-461X

marina.kavtaradze@tsc.edu.ge

მე-19 საუკუნის თბილისის მუსიკალური ცხოვრება პრესის შუქზე

(ტექსტი და კონტექსტი)

 

მოხსენება ეძღვნება ქართული მუსიკალური დისკურსის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან – თბილისის თემას, კერძოდ, თბილისის მუსიკალური ცხოვრების ფენომენს. კვლევის სამიზნეა მე-19 ს-ის მეორე ნახევრის პრესა (გაზეთები „Кавказ“, „თეატრი“, „ცისკარი“, „დროება“), როგორც ეპოქის სარკე, მსმენელისა და მაყურებლის მოზიდვის – პიარის ფუნქციის მქონე, ინფორმაციის წყარო, რომელიც ასახავს ეპოქის ძირითად ტენდენციებს და მარადიულ კითხვებზე პასუხის გაცემის ცდას წარმოადგენს – ვინ, რა, სად, როდის. ობიექტური მიზეზებიდან გამომდინარე, საკუთრივ მუსიკალური მასალების უქონლობის პირობებში პრესა გვიქმნის წარმოდგენას ეპოქის მუსიკალური ცხოვრების ღირსშესანიშნავ ფაქტებზე, მოვლენებზე და გარკვეულწილად მათი ისტორიული რეტროსპექტივის შექმნის შესაძლებლობასაც იძლევა. 

 კვლევის მთავარი ამოცანაა იმდროინდელ პრესაში მიმოფანტული მწირი მასალების – საინფორმაციო ანონსების, რეცენზიების, წერილების, სტატიების საფუძველზე ეპოქის მუსიკალური ცხოვრების რეკონსტრუქცია, რომელიც იმ დროის თბილისს განასახიერებს. ჩვენს მიერ განხილულ ნიმუშების უმრავლესობა, ავტორთა ვინაობის მითითების გარეშეა გამოქვეყნებული და ფსევდონიმებითაა წარმოდგენილი. 

 კვლევის მეთოდები ნაკარნახევია თემის ინტერდისციპლინური ბუნებით და ეფუძნება შედარებით- ისტორიულ, მუსიკალურ-კულტუროლოგიული მიდგომების სინთეზს. 

ქართული მუსიკალური ჟურნალისტიკა-კრიტიკის სათავეები მრავალფეროვნებითა და წყაროების შესაშური სიმრავლით გამოირჩევა. განსაკუთრებული ინტერესი აღინიშნება იმ ხანად ახლად გახსნილი საოპერო თეატრისა და ზოგადად საოპერო ჟანრის მიმართ, რის გამოც პუბლიკაციების დიდი ნაწილი სწორედ ამ სფეროს ეხება: ოპერისა და ბალეტის თეატრს, საოპერო წარმოდგენებს, იტალიური და რუსული საოპერო და საოპერეტო დასების გასტროლებს, ცალკეულ საოპერო მომღერლებს. მიუხედავად იმისა, რომ მე-19 საუკუნის მეორე ნახევრის მუსიკალურ ცხოვრებასთან შედარებით ჩვენი თანამედროვე კულტურული ცხოვრება ბევრად მრავალმხრივი და მრავალფეროვანია, და შესაბამისად, მუსიკალურ-ჟურნალისტური საქმიანობისთვის ასპარეზი მედიასივრცისა და ინტერნეტის შესაძლებლობების, ასევე მუსიკოსთა პროფესიონალიზმის ზრდის გათვალისწინებით ბევრად მეტია, უდაოა რომ ჩვენი თანამედროვე მუსიკალური ჟურნალისტიკა გაცილებით ღარიბად და უინტერესოდ გამოიყურება, ვიდრე საუკუნენახევრის წინანდელი პუბლიკაციები.

 მოხსენებაში წარმოდგენილი პრესის მიმოხილვა და ანალიტიკური ექსკურსი მუსიკალური „თბილისიანას“ ჩამოყალიბებასა და განვითარების პროცესს წარმოაჩენს. წარმოდგენილი მასალები წყაროთმცოდნეობითი მუშაობის შედეგია და საინტერესო პერსპექტივას სახავს თბილისის თემის კომპლექსური შესწავლის კუთხით.

 თბილისის მუსიკალური ცხოვრების ძირითად თემებს ავტორი წარმოგვიდგენს ეპოქის გლობალური პრობლემების კონტექსტში.

საკვანძო სიტყვები: მე-19 საუკუნის პრესა, თბილისის მუსიკალური ცხოვრება, მუსიკალური ჟურნალისტიკა.