ლალი ფირცხალავა
ისტორიის დოქტორი
საქართველოს უნივერსიტეტი
ასოცირებული პროფესორი
თბილისი, საქართველო
ლალი ფირცხალავა
ისტორიის დოქტორი
საქართველოს უნივერსიტეტი
ასოცირებული პროფესორი
თბილისი, საქართველო
დრეიფუსის საქმე და მისი გავლენა მსოფლიო ისტორიაზე
აბსტრაქტი
დრეიფუსის საქმე საკმაოდ გახმაურებული სასამართლო პროცესია, რომელიც საფრანგეთში 1894 წლის დეკემბერში დაიწყო და გადაიზარდა ათწლიან სოციალ-პოლიტიკურ დაპირისპირებაში (1896-1906). საქმე ეხებოდა საფრანგეთის გენერალური შტაბის ოფიცერს, ებრაული წარმოშობის კაპიტან ალფრედ დრეიფუსს ელზასიდან, რომელსაც ყალბი დოკუმენტების საფუძველზე, ჯაშუშობის ბრალდებას უყენებდნენ
გერმანიის იმპერიის სასარგებლოდ. დრეიფუსს სამხედრო სასამართლომ სახელმწიფო ღალატისთვის სამუდამო გადასახლება მიუსაჯა.
დრეიფუსის საქმემ ღრმად შეძრა მთელი ცივილიზებული სამყარო და მის წინააღმდეგ განზრახ ჩადენილი მართლმსაჯულების შეცდომა მთელი საზოგადოებისთვის ლაკმუსის ქაღალდად იქცა. დრეიფუსის საქმემ ორ ბანაკად – „დრეიფუსარებად“ და „ანტიდრეიფუსარებად“ დაყო ფრანგული საზოგადოება. არადა სწორედ საფრანგეთი იყო პირველი ევროპული ქვეყანა, რომელმაც ებრაელებს თანაბარი უფლებები მიანიჭა.
დრეიფუსს საჯაროდ დაუჭირა მხარი ცნობილმა მწერალმა ემილ ზოლამ, რომელმაც 1898 წ-ს 13 იანვარს გაზეთ „ლ'ორორის“ პირველ გვერდზე გამოაქვეყნა ღია წერილი სახელწოდებით „მე ბრალს ვდებ“, სადაც მან დრეიფუსი დაიცვა, ხოლო სასამართლო მიკერძოებულობაში დაადანაშაულა. სტატიას ისეთი რეზონანსი მოჰყვა მთელ მსოფლიოში, რომ ზოლას მიერ მითითებული ფაქტების ჩახშობა შეუძლებელი გახდა.
თუმცა ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ ზოლა და მრავალი სხვა, დრეიფუსის დასაცავად სულაც არ გამოდიოდნენ დრეიფუსისადმი პირადი სიმპათიის, ან თუნდაც უდანაშაულო მსჯავრდებულის, როგორც ებრაელის მიმართ თანაგრძნობის გამო, არამედ უპირველეს ყოვლისა ისინი გამოდიოდნენ სამართლიანობის უზენაესობის პრინციპიდან გამომდინარე. ზოლამ და სხვა დრეიფუსარებმა მართლმსაჯულებაზე ძალადობის აქტი, საფრანგეთის მიმართ ძალადობის აქტად აღიქვეს.
„დრეიფუსის საქმე“ სამართლებრივი თვალსაზრისით აბსურდის თეატრი იყო, მაგრამ ამავდროულად ის სრულად შეესაბამებოდა პოლიტიკურ ლოგიკას. თავად დრეიფუსი კი უბრალოდ ისტორიის მსხვერპლი იყო, პაიკი სერიოზულ პოლიტიკურ თამაშებში.
პროგრესულად მოაზროვნე ადამიანები მთელ მსოფლიოში შოკირებული იყვნენ, რომ ასეთი რამ შეიძლებოდა მომხდარიყო იმდროინდელი მსოფლიოს ყველაზე მოწინავე ქვეყანაში - საფრანგეთში.
ევროპის ყველა ქვეყნის პრესაში დისკუსია დრეიფუსის საქმეზე ინტენსიურად მიმდინარეობდა. ეს მოვლენა უყურადღებოდ არ დარჩენილა ქართულ საზოგადოებაშიც და მას ფართოდ გამოეხმაურა მოვლენის თანმამედროვე, მოწინავე ქართული პრესა, განსაკუთრებით ილიას „ივერია“, რომლის ფურცლებზეც აქტიურად შუქდებოდა ყველა საჭირბოროტო საკითხი, როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის ფარგლებს გარეთ.
დრეიფუსის საქმემ მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა არა მხოლოდ საფრანგეთისა და ევროპის ისტორიაში, არამედ მისი შედეგები მსოფლიო ისტორიაზეც აისახა. რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს, მისი მრავალი გარემოება დღემდე იდუმალებით არის მოცული, თავად საქმე კი კვლავ აქტუალურია.
საკვანძო სიტყვები: ალფრედ დრეიფუსი; ანტისემიტიზმი; პოლკოვნიკი პიკარი; მაიორი ესტერჰაზი; ემილ ზოლა; თეოდორ ჰერცლი; სიონიზმი; „დრეიფუსარები“ და „ანტიდრეიფუსარები“.