ლედი ანთიძე

ლედი ანთიძე

 

სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დოქტორანტი

აღმოსავლეთ ევროპის უნივერსიტეტის მიწვეული ლექტორი

თბილისი, საქართველო

https://orcid.org/0009-0003-0531-6768

lediantidze27@gmail.com

ელენე ბოჭორიშვილის სტენოგრაფიული რომანები მულტიკულტურალიზმის ჭრილში და ჰიბრიდული ლიტერატურის ნიშანდობლივი კონცეპტები

 ჰიბრიდობის, როგორც სოციალურ-კულტურული ფენომენის, შესწავლას საფუძველი XX საუკუნის II ნახევრიდან ჩაეყარა და დღემდე აქტიურად მიმდინარეობს. ჰიბრიდული ლიტერატურის ერთ-ერთი ნიშანდობლივ მახასიათებელს მკაფიო ეთნიკური და კულტურული საზღვრების წაშლა და ახალი, მრავალფეროვან კულტურულ-ლიტერატურულ ფასეულობათა შემცველი მულტიკულტურული ფენომენის შექმნა წარმოადგენს. ნიშანდობლივია, რომ ჰიბრიდული ლიტერატურისა და მწერლების კატეგორიებად დაყოფა, ეროვნული კუთვნილების თვალსაზრისით, შეუძლებელია. თანამედროვეობაში ლიტერატურა ხდება უფრო მეტად მრავალმხრივი, არაერთგვაროვანი, იგი მდიდრდება ახალი, ურთიერთშერწყმული, იგივე ჰიბრიდული კონცეპტით. ეს მულტიკულტურული მოვლენა განპირობებულია პოლიტიკურ-ეკონონმიკური ძვრებით. XX საუკუნეში მრავალი იმპერია დაინგრა, რამაც მსოფლიოს როგორც პოლიტიკური, ასევე კულტურული რუკაც შეცვალა. შეიქმნა ჰიბრიდული ხასიათის პოსტკოლონიური კულტურა, რომელიც მიიღება მეტროპოლიებისა და კოლონიების კულტურათა ნიშან-თვისებების ურთიერთზემოქმედებითა და ტრანსფორმირებით. ამ უმნიშვნელოვანესმა გეოპოლიტიკურმა ცვლილებებმა საფუძველი ჩაუყარა „კოლონიალური“ და „პოსტკოლონიალური“ დისკურსების ჩამოყალიბებას მრავალ სფეროში – პოლიტოლოგიაში, სოციოლოგიაში, ხელოვნებათმცოდნეობაში, კულტუროლოგიაში, ლიტერატურათმცოდნეობაში და ა.შ.
ჰიბრიდული ტიპის ლიტერატურაზე საუბრისას, კოლონიალურ და პოსტკოლონიურ დისკურსებთან ერთად, აუცილებელია მიგრაციის საკითხის წამოყენება და მიმოხილვა, ვინაიდან, სწორედ თანამედროვე მსოფლიო ტენდენციამ ფართომასშტაბიანი მიგრაციისა, წარმოშვა ამ ტიპის ლიტერატურა. თანამედროვე მწერლების დიდი ჯგუფი არსებობს, რომლებიც არამშობლიურ, უცხო ენებზე წერენ. ლოგიკურია, რომ ესაა ის ენები, რომლებზეც პლანეტის მოსახლეობის განსაკუთრებით დიდი ნაწილი საუბრობს – ინგლისური, გერმანული, ფრანგული და ა.შ. ჩვენ, ქართველებს გვყავს ამ სამივე ენაზე „მოასპარეზე“ მწერლები. ერთ-ერთი მათგანია ელენე ბოჭორიშვილი, რომელიც საინტერესო ფენომენს წარმოადგენს ვინაიდან ერთდროულად სამ სამყაროს ეკუთვნის – ქართულს, რუსულს და კანადურს. მწერალი ეროვნებით ქართველია, ცხოვრობს კანადაში, წერს რუსულად. მისი შემოქმედება რუსულიდან ფრანგულად ითარგმნება და ასე ეცნობა მას მკითხველი. ელენე ბოჭორიშვილი ახალი ჟანრის წარმომადგენელია, მან შემოგვთავაზა რომანის ახალი სახეობა - სტენოგრაფიული რომანი.
ჩვენს ნაშრომში მიმოვიხილავთ ელენე ბოჭორიშვილის სტენობრაფიულ რომანებს მულტიკულტურალიზმის ჭრილში. მწერალი აღნიშნულ რომანებში ბავშვობის მოგონებებს აცოცხლებს მოკლე და სხარტი ფრაზებით. ქართული გარემო, ოჯახური სიტუაციები, სახასიათო ტიპაჟები – ეს ყველაფერი დროში თავისუფლად „მოგზაურობს“ და მკითხველის წარმოსახვაში ცოცხლდება მკაფიო და ფერად სურათებად. სტალინის და საბჭოთა ეპოქა, მამების და შვილების წინააღმდეგობრივი ურთიერთობები, დაშლილი თუ მოშლილი მშობლიური სახლი, ვერაწყობილი აგარაკი, საბჭოთა რეალობის სხარტი და ზუსტი ანალიზი, პოსტაბჭოთა ეპოქის სირთულეები, სოციალისტური ბანაკის ჩარაზულობა და საშინელი სინანული, რომ თავს ვერ დააღწევ ამ ჩაკეტილ გარემოს. ცხოვრების მატარებელი თითქოსდა მიჰქრის, მაგრამ შენ სულ ბოლოს აანალიზებ, რომ, თურმე, მატარებელი არსაით მიდის.
ელენე ბოჭორაშვილის სტენოგრაფიულ რომანებში შესანიშნავადაა ასახული მულტიკულტურალიზმი – ქართული ეთნიკური თემატიკა მსოფლიო გლობალიზაციის კონტექსტში. ქართული თემა-სიმბოლოები ამ ნაწარმოებებში საინტერესოდ ასიმილირდება ზოგადსაკაცობრიო მსოფლიო თემებთან თუ სახეებთან.
საკვანძო სიტყვები: ჰიბრიდული ლიტერატურა, ჰიბრიდობა, მულტიკულტურალიზმი, ელენე ბოჭორიშვილი.