თეონა რუხაძე
გიორგი მთაწმინდელის სახელობის გალობის უნივერსიტეტი
ასოცირებული პროფესორი
თბილისი, საქართველო
თეონა რუხაძე
გიორგი მთაწმინდელის სახელობის გალობის უნივერსიტეტი
ასოცირებული პროფესორი
თბილისი, საქართველო
რაფიელ ერისთავი და ქართული ტრადიციული მუსიკა
2014 წელს თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიამ გამოსცა უნიკალური აუდიოალბომი, რომელიც 1916-1918 წლებში, პრუსიის ფონოგრაფიული კომისიის წევრების მიერ, ავსტრიისა და გერმანიის ტყვეთა ბანაკებში მოხვედრილი ქართველი ჯარისკაცებისაგან, ცვილის ლილვაკებზე ჩაწერილ სიმღერებს აერთიანებს. ერთ-ერთ სიმღერას ქართველი ტყვეები იწყებენ სიტყვებით — „სადაც ვშობილვარ, გავზრდილვარ“.
რუსეთის იმპერიის სამხედრო სამსახურში მყოფი და გერმანიის ტყვეობაში ჩავარდნილი ქართველი მეომრების მიერ სიმღერით ნათქვამი რაფიელ ერისთავის ეს ლექსი, ისტორიულ-პოლიტიკური კონტექსტის გათვალისწინებით განსაკუთრებულ დატვირთვას იძენს.
ქართულ ტრადიციულ მუსიკასთან რაფიელ ერისთავის კავშირი, არ შემოიფარგლება მისი ზოგიერთი ლექსის ქართულ ტრადიციულ ჰანგებზე დამღერებითა და გახალხურებით. საქართველოს ღირსეული შვილისა და მოამაგის მოღვაწეობა ქვეყანაში ფოლკლორისადმი ინტერესის გაღვივების წლებს დაემთხვა. მან წვლილი შეიტანა არა მხოლოდ ეთნოგრაფიისა და ზეპირსიტყვიერების, არამედ ტრადიციული მუსიკის კვლევაშიც და დაგვიტოვა საყურადღებო ცნობები და მოსაზრებები ქართული საეკლესიო გალობის, ხალხური სიმღერისა და ქალაქური ფოლკლორის შესახებ.
პუბლიკაციაში, რაფიელ ერისთავის ფოლკლორისტული შეხედულებების განხილვასთან ერთად, გაანალიზებულია მისი მოღვაწეობის 50 წლის იუბილე — XIX საუკუნის ბოლო წლების თბილისის კულტურული ცხოვრების ერთ-ერთი გამორჩეული თარიღი. ქართულ პრესასა და მემუარულ ლიტერატურაში აღწერილი ეს ღონისძიება, ძვირფასი დოკუმენტური მასალაა. იგი წარმოდგენას გვიქმნის იმ პერიოდის საქართველოში ტრადიციული მუსიკის — ქართული ეროვნული იდენტობის ერთ-ერთი სიმბოლოს როლსა და მნიშვნელობაზე.
საკვანძო სიტყვები: რაფიელ ერისთავი, ქართული ტრადიციული მუსიკა, ხალხური სიმღერა, ფოლკლორი