თინათინ ბერუაშვილი

თინათინ ბერუაშვილი

ფილოლოგიის მაგისტრი

საქართველოს უნივერსიტეტი

თამაზ ბერაძის სახელობის ქართველოლოგიის ინსტიტუტი

ORCID

t.beruashvili@ug.edu.ge

ევსტათი მცხეთელის მარტვილობის დევიდ მარშალ ლენგის თარგმანი
აბსტრაქტი
„ევსტათი მცხეთელის მარტვილობა“ VI საუკუნის ქრისტიანი წმინდანის მოწამეობრივ აღსასრულზე მოგვითხრობს. ქართულ მწერლობას შემორჩა თხზულების კიმენური, მეტაფრასული და სვინაქსარული რედაქციები. ძეგლი მნიშვნელოვანია მრავალი თვალსაზრისით: მასში ასახულია VI საუკუნის მე-2 ნახევრის ქართლის პოლიტიკური ვითარება, ქრისტიანული მქადაგებლობა, სამართლის წარმოების წესები და სხვა.
„ევსტათი მცხეთელის მარტვილობა“ სხვადასხვა დროს ითარგმნა ინგლისურ, რუსულ, და გერმანულ ენებზე. თხზულების პირველი თარგმანი ეკუთვნის მ. საბინინის, რომელმაც ის რუსულად თარგმნა  1872 წელს. ეს თარგმანი შესულია1882 წელს გამოცემულ მ. საბინინის წიგნში „Полное жизнеописание святых грузинской церкви“ სათაურით „Страдание святого мученика Евстафия Мцхетского“. 1901 წელს ივ. ჯავახიშვილმა თარგმნა და ბერლინში გამოაქვეყნა თხზულების გერმანულენოვანი თარგმანი, სათაურით „Das Martyrium des heiligen Eustatius von Mzchetha“.
რაც შეეხება თხზულების ინგლისურ თარგმანს: 1956 წელს დევიდ მარშალ ლენგმა გამოაქვეყნა წიგნი  „Lives and Legends of the Georgian Saints“ („ქართველი წმინდანების ცხოვრება და ლეგენდები“), რომელშიც სხვა ქართველ წმინდანთა ცხოვრებების თარგმანებთან ერთად შესულია ევსტათი მცხეთელის მარტვილობაც, სათაურით The Passion of St. Eustace the Cobbler, ქართულად: წამება წმინდა ევსტათი მეწაღისა. მსგავსი ინტერპრეტაცია არ გვხვდება სათაურის რუსულ და გერმანულ თარგმანებში. „ევსტათი მცხეთელის მარტვილობაზე“ საუბრისას ლენგი აღნიშნავს, რომ ის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი თხზულებაა ქართული ორიგინალური ჰაგიოგრაფიისა, რომელიც გვაწვდის უხვ მასალას სასანური ირანისა და ქრისტიანული ქართლის პოლიტიკური ურთიერთობის შესახებ. ამასთან, ყურადღება გამახვილებულია არქიდიაკონი სამუელის შეხედებულებებზე, ევსტათის უკანასკნელ სიტყვებზე, ქრისტოლოგიურ საკითხებზე და ა.შ.  დევიდ მარშალ ლენგი  ეყრდნობა „მარტვილობის“ ს. ყუბანეიშვილისა და ი. იმნაიშვილის მიერ დადგენილ ტექსტს (Lang, 1976, 95) თარგმანი სრულია,  არ არის გამოტოვებული თხზულების არცერთი მონაკვეთი.
ჩვენი მოხსენების მიზანია, „ევსტათი მცხეთელის მარტვილობის“ ქართული ტექსტისა და თხზულების ინგლისური თარგმანის შედარება. მუშაობის პროცესში გამოვიყენებთ დესკრიფციისა და ტიპოლოგიური კვლევის მეთოდებს, დისკურსის ანალიზს, შედარებით ანალიზის მეთოდს. ვფიქრობთ, კვლევის ამ მეთოდებით შესაძლებელი იქნება,  გამოვლინდეს ის სირთულეები, რაც თავს იჩენს ძველი ქართული მწერლობის ძეგლების ინგლისურად თარგმანის პროცესში და, ამავდროულად, გამოიკვეთოს ის საშუალებებიც, რასაც მთარგმნელი იყენებს მსგავსი პრობლემების შემთხვევაში.

საკვანძო სიტყვები: „ევსტათი მცხეთელის მარტვილობა“, ქართული ჰაგიოგრაფიის თარგმანები, დევიდ ლენგი